molibden jest pierwiastkiem chemicznym i należy do metali przejściowych. Służy również jako niezbędny pierwiastek śladowy we wszystkich organizmach. Niedobór molibdenu lub jego nadmiar występuje bardzo rzadko.
Co to jest molibden
Molibden to pierwiastek o liczbie atomowej 42. Należy do metali przejściowych i występuje głównie w minerałach. Stały molibden jest używany w metalurgii do produkcji stopów.
Zwiększa wytrzymałość oraz odporność na korozję i ciepło materiałów hutniczych. Molibden występuje głównie w połysku molibdenu (MoS2), żółtej rudzie ołowiu (PbMoO4) i powellicie Ca (Mo, W) O4. Jest niezbędnym pierwiastkiem śladowym we wszystkich organizmach, w kofaktorze molibdenu bierze udział w różnych reakcjach enzymatycznych. Wiadomo, że wśród mikroorganizmów występuje około 50 enzymów zawierających molibden. Ponadto molibden bierze udział w wiązaniu azotu w roślinach strączkowych przy udziale bakterii. Jednocześnie może być pomocny w redukcji azotanów do pobierania azotu przez organizmy roślinne.
W organizmach ludzi i zwierząt enzymy zawierające molibden biorą udział w metabolizmie aminokwasów zawierających siarkę i kwasu moczowego. W efektywnych biocząsteczkach molibden jest centralnym atomem kompleksu z atomami siarki jako ligandami. Choroby związane z niedoborem molibdenu występują zwykle tylko w wyniku dziedzicznego zaburzenia syntezy enzymów zawierających molibden lub w przypadku skrajnego niedożywienia.
Funkcja, efekt i zadania
Molibden odgrywa niezwykle ważną rolę w organizmie człowieka jako niezbędny pierwiastek śladowy. Jest częścią niektórych enzymów, które katalizują ważne reakcje biochemiczne w organizmie. Bierze udział w rozkładzie aminokwasów zawierających siarkę.
Ponadto wspomaga rozkład zasad azotowych zawierających purynę, w wyniku czego powstaje kwas moczowy. Jest kofaktorem enzymów zawierających żelazo i flawinę, takich jak oksydaza ksantynowa, oksydaza aldehydowa i oksydaza siarczynowa. Enzym oksydaza ksantynowa jest odpowiedzialny za tworzenie kwasu moczowego z aminokwasów i zasad azotowych. Oksydaza aldehydowa katalizuje różne procesy metaboliczne w wątrobie. Biodostępny molibden występuje w postaci molibdenu. Ten jon jest włączany do kofaktora molibdenu. Kofaktor molibdenu jest złożonym związkiem między molibdopteryną i tlenkiem molibdenu, za pomocą którego wytwarzana jest katalityczna zdolność oksydazy ksantynowej, oksydazy siarczynowej i oksydazy aldehydowej.
Molibden jest również kofaktorem enzymu dehydrogenazy NADH. Stwierdzono również, że molibden sprzyja włączaniu fluoru do zębów. Dlatego może zapobiegać tworzeniu się próchnicy. Molibden ma również działanie bakteriobójcze, ponieważ hamuje rozwój bakterii. W jelicie cienkim wchłania się z pożywienia w postaci molibdenu. Uważa się, że mechanizm wchłaniania jest bierny. Jednak niewiele wiadomo o tym procesie. Molibdenian jest natychmiast biodostępny i wiąże się z molibdopteryną, tworząc kofaktor molibdenu.
Edukacja, występowanie, właściwości i optymalne wartości
Molibden występuje w organizmie głównie w postaci związanej. Jest bardzo mało wolnego molibdenianu. We krwi występuje głównie w erytrocytach. Największe stężenia molibdenu znajdują się w wątrobie, nerkach, nadnerczach i kościach. W zębach i kościach jest wbudowany w kryształy apatytu. Wpływa pozytywnie na zdrowie kości i zębów. Molibdenian jest wydalany z organizmu głównie z moczem i tylko w mniejszych stężeniach w kale.
Dzienne zapotrzebowanie na molibden u ludzi nie jest dokładnie znane. Zakłada się jednak, że wymagane jest od 50 do 100 mikrogramów. Ponieważ dieta zawiera wystarczającą ilość molibdenu, niedobór molibdenu spowodowany niedożywieniem jest bardzo rzadki. Występuje we wszystkich produktach spożywczych, ale jest szczególnie powszechny w roślinach strączkowych, kiełkach pszenicy, wielu aromatycznych roślinach, jajach i podrobach. Podane zapotrzebowanie na molibden pokrywa pożywienie. Jednak potrzeba może wzrosnąć w przypadku stresu oksydacyjnego, narażenia na chemikalia, wysokiego poziomu kwasu moczowego, zaburzonej flory jelitowej lub innych chorób jelit.
Choroby i zaburzenia
Niedobór lub nadmiar molibdenu występuje bardzo rzadko. Jeśli brakuje molibdenu, enzymy zależne od molibdenu nie mogą już prawidłowo funkcjonować. Rozpad aminokwasów zawierających siarkę lub zasad purynowych jest zakłócony.
Ponadto zęby ponownie stają się bardziej podatne na próchnicę. Zmniejszona ochrona przed stresem oksydacyjnym osłabia układ odpornościowy. Typowe objawy to szybkie bicie serca, duszność, dysfunkcja mózgu i nerwów, pobudzenie lub ślepota nocna. Może również prowadzić do zaburzeń ze strony przewodu pokarmowego, swędzenia, obrzęku i wahań nastroju. Istniejące choroby przewlekłe, takie jak infekcje skóry, zapalenie błon śluzowych lub rak, mogą się pogorszyć. Zwykle spożycie molibdenu można pokryć dietą. Jednak w jelicie występują zaburzenia wchłaniania, które nie gwarantują odpowiedniego zaopatrzenia organizmu w molibden. Należą do nich choroba Leśniowskiego-Crohna, celiakia lub zaburzona flora jelitowa.
Jednak w takich przypadkach występuje nie tylko niedobór molibdenu. Niedostatecznie dostarczane są również inne pierwiastki śladowe i witaminy. Istnieje jednak również choroba dziedziczna, w której występuje niedobór kofaktora molibdenu. W nieleczonych przypadkach choroba ta kończy się śmiercią. Przedawkowanie 10 do 15 miligramów molibdenu dziennie spowoduje za dużo kwasu moczowego i wywoła objawy podobne do dny. Ponadto stwierdzono, że zwiększone stężenie molibdenu prowadzi również do zwiększonego wydalania miedzi. Z tego powodu chroniczna nadpodaż molibdenu może prowadzić do niedoboru miedzi z odpowiednimi objawami. Przedawkowanie molibdenu może również wystąpić na stanowiskach pracy w odlewniach lub przy produkcji farb.
