Tak jak ciśnienie skurczowe to termin używany do opisania szczytowego ciśnienia krwi w tętniczej części krążenia ciała, które jest spowodowane skurczem lewej komory i, gdy zastawka aortalna jest otwarta, przenika do aorty i jej odgałęzień do tętnic. Szczyt ciśnienia krwi zależy od kilku stałych i zmiennych czynników, w tym od rzutu serca, elastyczności ścian naczyń i napięcia naczyń.
Co to jest skurczowe ciśnienie krwi?
Skurczowe ciśnienie krwi uosabia szczyt ciśnienia krwi, który pojawia się w tętniczej części wielkiego krążenia krwi na krótką chwilę podczas fazy skurczu (skurczu) lewej komory. Szczytowe ciśnienie w tętnicach zależy od rzutu serca, elastyczności i napięcia ścian naczyń tętniczych oraz czynności zastawki aortalnej. Zastawka aortalna musi się otworzyć podczas skurczu, aby umożliwić przepływ krwi do aorty pod ciśnieniem wytwarzanym przez lewą komorę.
Podczas kolejnego rozkurczu, fazy rozluźnienia i spoczynku komór serca, zastawka aortalna zamyka się w celu utrzymania ciśnienia szczątkowego, rozkurczowego ciśnienia krwi w układzie tętniczym oraz zapobieżenia przepływowi krwi z aorty z powrotem do lewej komory. Skurczowe ciśnienie krwi może być dostosowywane niemal natychmiast, w pewnych granicach do zmieniających się wymagań, przez autonomiczny układ nerwowy poprzez uwalnianie hormonów stresu.
Regulacja skurczowego ciśnienia krwi odbywa się poprzez napięcie lub rozluźnienie komórek mięśni gładkich, które zamykają naczynia tętnicze w sposób podobny do śruby i mogą rozszerzać swoje światło poprzez skurcz w celu zmniejszenia oporu naczyniowego.
Funkcja i zadanie
Kontrola i krótkotrwałe dostosowanie krążenia krwi do szybko zmieniających się wymagań odbywa się poprzez częstotliwość bicia serca i wpływ na skurczowe ciśnienie krwi w tętniczej części wielkiego krążenia. Procesy są kontrolowane przez hormony stresu, które są produkowane głównie przez nadnercza. Hormony stresu powodują kurczenie się komórek mięśni gładkich w tak zwanych tętnicach mięśniowych, a tym samym poszerzanie światła tętniczego układu naczyniowego, przez co mniejszy opór naczyniowy prowadzi do większej przepustowości. Niezbędną podaż mięśni i narządów można zatem dostosować do krótkotrwałego szczytu zapotrzebowania.
Oprócz krótkotrwałego dostosowania krążenia krwi do zmieniających się wymagań, skurczowe ciśnienie krwi spełnia inne ważne zadanie. W krążeniu płucnym dwutlenek węgla jest zamieniany w pęcherzykach płucnych na tlen, a wymiana substancji między krwią a komórkami tkanki w krążeniu ustrojowym odbywa się w naczyniach włosowatych, które tworzą przejście od strony tętniczej do żylnej krwiobiegu.
Oba systemy są zależne od przepływu krwi, który jest tak ciągły, jak to tylko możliwe, oraz od pewnego ciśnienia resztkowego w mikroskopijnie drobnych żyłach, aby spełnić swoją funkcję przenoszenia masy. Jeśli ciśnienie spadnie poniżej określonej wartości, pęcherzyki płucne i naczynia włosowate mają tendencję do zapadania się, co nie jest odwracalne. W przypadku zapadniętych pęcherzyków płucnych i naczyń włosowatych, siły adhezyjne powodują, że ich błony sklejają się tak mocno, że nawet podwyższone ciśnienie krwi nie może przywrócić ich funkcjonalności. Skurczowe ciśnienie krwi służy do podwyższenia ciśnienia w tętniczej części ciała i krążenia płucnego w taki sposób, aby w fazie rekonwalescencji komór utrzymywać ciśnienie resztkowe niezbędne do utrzymania układu pęcherzykowo-włosowatego.
Ze względu na swoją elastyczność układ naczyniowy tętnicy pełni funkcję czajnika wiatrowego. Oznacza to, że elastyczne naczynia tętnicze nieco się kurczą, gdy ciśnienie spada i aktywnie uczestniczą w utrzymywaniu ciśnienia rozkurczowego. Powoduje to płynny, prawie ciągły przepływ krwi w pęcherzykach płucnych i naczyniach włosowatych.
Ze względu na specyfikę mięśnia sercowego, którego nie można kontrolować analogicznie jak mięśnie szkieletowe, a zna jedynie reakcje skurczowe lub nieskurczowe, komory serca nie mogą pełnić funkcji regulacji ciśnienia ani utrzymania ciśnienia w tętniczym układzie naczyniowym. Faza skurczu komór trwa zawsze 300 milisekund z niewielkimi odchyleniami. Oznacza to, że do następnego skurczu, przy niskim tętnie poniżej 60 Hz, występuje „faza spoczynku” trwająca od 700 do 900 milisekund, którą układ naczyniowy tętnicy musi pokonać bez całkowitej utraty ciśnienia.
Choroby i dolegliwości
Skurczowe ciśnienie krwi może się zmieniać indywidualnie i zależnie od wymagań w określonych granicach, ale zgodność z ogólnie uznanymi wartościami granicznymi zakłada, że wszystkie elementy systemu są w idealnym stanie. Utrzymanie prawidłowego skurczowego ciśnienia krwi, które powinno wynosić od 120 do 140 mm Hg. W spoczynku podstawową czynnością jest pełna funkcjonalność i sprawność serca oraz zastawek serca.
Kolejnym warunkiem wstępnym jest funkcjonujący układ żył tętniczych, który ma zarówno swoją elastyczność, jak i sterowalność hormonalną światła. Skurczowe - a także rozkurczowe - ciśnienie krwi może zwykle niezauważalnie przenieść się do chronicznie patologicznego obszaru, nawet jeśli element układu jest ograniczony i jako uszkodzenie wtórne powoduje poważne problemy zdrowotne, takie jak choroby sercowo-naczyniowe, zawały serca, udary lub choroba nadciśnieniowa siatkówki.
Oprócz funkcjonalności „mechanicznych” elementów układu sercowo-naczyniowego, przestrzeganie wartości granicznych skurczowego ciśnienia krwi wymaga również funkcjonującej kontroli hormonalnej poprzez układ renina-angiotensyna-aldosteron (RAAS). Jest to praktycznie oprogramowanie sterujące systemu.
Jedną z najczęstszych zmian patologicznych, które mogą bezpośrednio wpływać na skurczowe ciśnienie krwi, jest arterioskleroza. Jest to rodzaj postępującej sklerotyzacji niektórych tętnic, które w ten sposób tracą elastyczność i zwężają się na przekroju. Dlatego też funkcja tętnic w zakresie kontrolowania skurczowego ciśnienia krwi jest poważnie ograniczona. Nawet w 80 procentach przypadków nadciśnienia tętniczego nie widać żadnych wad organicznych. Takie wysokie ciśnienie krwi nazywa się pierwotnym lub niezbędnym.
